وکتور چیست؟تفاوت تصویر Raster و وکتور Vector

قطعا بارها نام تصاویر وکتور یا تصاویر برداری به گوشتان خورده است. در گرافیک وکتور، تصویر از نقطه‌های کنار هم شکل گرفته است. نقطه‌هایی که در نتیجه اتصال آنها از طریق خطوط و منحنی‌ها، تصویر ایجاد می‌شود. پیدایش این نوع تصویر خود به معنای انقلابی در دنیای طراحی و گرافیک بود. یک اثر هنری وکتور نیز نتیجه گرافیک برداری است. اهمیت تصاویر وکتور زمانی مشخص می شود که بخواهیم ابعاد آن را تغییر دهیم و همچنان کیفیت ثابت بماند. فایل های وکتور را می توان در فرمت های مختلف AI، EPS و WMF ایجاد کرد. مشهورترین محیط ایجاد تصویر برداری، ایلوستریتور است. دیگر نرم افزارها برای استفاده از این نوع تصاویر، فتوشاپ و کورل می باشند. شما با ایجاد فایل‌های وکتور قادر خواهید بود که انواع تصاویر از جمله لوگو، بنرها، آثار هنری، اینفوگرافیک ها و … را در کیفیت‌های بسیار بالا ایجاد کنید.

تاریخچه پیدایش تصاویر وکتور

از آغاز پیدایش وسایل دیجیتال و به کار بردن اولین گرافیک‌های کامپیوتری، وکتور وجود داشته است. استفاده از آن در کامپیوترهای دهه 60 و 70 میلادی رایج بوده است، چرا که ایجاد تصاویر رستر در آن زمان به کامپیوترهای قوی و سیستم‌های گران نیاز داشت. اما طولی نکشید که گرافیک رستر در بسیاری از گرافیک‌های کامپیوتری به کار رفت. اما در سالهای اخیر، گسترش بازاریابی دیجیتال و تبلیغات نیاز به کیفیت بالای مدلسازی و طراحی دوبعدی و سه بعدی را چند برابر کرد. تصاویر در اندازه‌های مختلف به چاپ می‌رسند. بهترین گزینه برای ثابت ماندن کیفیت بالا در بزرگنمایی‌ها، گرافیک بر پایه وکتور است. به طوری که امروزه، تقریبا تمام تصاویر و طرح‌های گرافیکی که ارائه می‌شوند، بر این اساس هستند.

همین مسئله اهمیت خود را در طراحی سایت نیز نشان می‌دهد. طراحان سایت باید به خوبی با ایجاد و به کار بردن فایل‌های وکتور در کار خود آشنایی داشته باشند. تصاویر طراحی شده برای سایت‌ها نیز بر روی دیوایس‌های مختلف به نمایش درمی‌آید و بخشی از ریسپانسیو بودن سایت از این طریق تامین می‌شود.

تفاوت تصویر Raster و وکتور Vector چیست؟

پیکسل و وکتور، هردو کوچکترین واحد تشکیل دهنده تصویر هستند. پیکسل، واحدهای کوچک مربع شکل است به طوری که هر تصویر رستر از قرار گرفتن این مربع ها در کنار هم تشکیل می شود. از طرفی وکتور بر پایه ی روابط ریاضی است. هر نقطه مختصات خود را دارد و با خطوط و منحنی ها به یکدیگر متصل می شوند. شما اگر یک فایل تصویر وکتور را باز کنید، لایه های باز آن را خواهید دید که هر کدام جداگانه قابل تغییر و دستکاری کردن هستند. تصاویر پیکسلی از کنار هم قرار گرفتن تعداد خاصی پیکسل تشکیل شده‌اند. بدین صورت که اگر یک تصویر پیکسلی را دوبرابر کنید، تعداد پیکسل‌ها ثابت و اندازه آنها دو برابر خواهد شد. برای همین است که در بزرگنمایی‌های پی در پی، افت کیفیت تصویر رستر را متوجه خواهید شد. اتفاقی که در تصاویر گرافیک برداری وجود ندارد. از دیگر تفاوت‌های گرافیک برداری و رستر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رستر (bitmap) از مربع‌های بسیار ریز تشکیل شده است در حالیکه وکتور نقطه‌هایی است که با روابط ریاضی به هم متصل شده‌اند
• کیفیت تصویر رستر با تغییر اندازه، تغییر می‌کند، اما تصویر وکتور بدون کاهش کیفیت قابل بزرگنمایی و تبدیل به تصاویر با ابعاد بزرگ‌تر است.
• برای ایجاد تصاویر پیکسلی یا رستر با کیفیت بالا، نیاز به حجم بالا است. چرا که با بالا رفتن کیفیت، تعداد پیکسل‌ها نیز بیشتر می‌شود و برای ذخیره آنها نیاز به حافظه بیشتری است. اما در تصاویر وکتور با همان حجم پایین امکان چاپ و تغییر عکس به اندازه‌های بزرگتر نیز وجود دارد.
• تصاویر رستر در فرمت‌های jpg, .png, .gif, .bmp, .tiff ذخیره می‌شوند. تصاویر وکتور نیز در فرمت‌های svg, cgm, .odg, .xml معمول هستند.

اهمیت وکتور در گرافیک و طراحی لوگو

محال ممکن است که بدون شناخت و تسلط بر ایجاد تصویر وکتور؛ بتوان طراحی لوگو حرفه‌ای انجام داد. طراحان گرافیک و تصویرسازان هر دو با این نوع تصاویر سروکار دارند. از طرفی کسانی که کار تصویرسازی و انواع تصاویر مجزا را می‌سازند، بیشتر با این نوع گرافیک کار خواهند کرد. یک طراح گرافیک شاید خود تصویر وکتور نسازد، اما برای بخش‌های مختلف چینش و ایجاد طرح از تصاویر وکتوری که توسط تصویرسازان درست شده‌اند استفاده خواهند کرد. اهمیت وکتور نیز به این دلیل است که مثلا شما لوگوی خود را می‌خواهید در ابعاد مختلف بر روی خودکارهای تبلیغاتی خود گرفته تا محل کار خود و بنرهای بزرگ چاپ کنید. نیاز به تصویر وکتور خواهید داشت. برای همین عموما یک خروجی فایل وکتور به کارفرما داده می‌شود. طراحی لوگو، طراحی آیکون، طراحی تصویر اختصاصی، طراحی بنر، طراحی کاراکتر و … بهتر است که با نرم افزارهای مربوط به گرافیک وکتور انجام شود.

از دیگر دلایل اهمیت گرافیک وکتور:

• امکان تغییر ابعاد وجود دارد
• برای ارائه علمی و ساخت انیمیشن بهترین گزینه است
• سطح ارائه تصاویر گرافیکی بالا می‌رود
• اندازه و حجم فایل با وجود کیفیت بالا، کم است.
• به راحتی می‌توان تصاویر جدید ایجاد کرد
• حرفه‌ای است و شما جایگاه قدرتمند خود را در بازار کار نشان خواهید داد
• امکان ویرایش مجدد آن آسان و امکان پذیر است
• برای کارهای با جزییات زیاد، بهترین انتخاب است
• کیفیت بالایی دارد

کاربرد وکتور در طراحی لوگو

همانطور که گفته شد، دو نوع تصویر (رستر و برداری) وجود دارد. آن دسته از عکس‌هایی که ما با دوربین دیجیتال می‌گیریم، تصاویر پیکسلی هستند و از کنار هم قرار گرفتن تعداد زیادی مربع‌ ریز به نام پیکسل تشکیل شده‌اند. اما در کنار این تصاویر پیکسلی، در دنیای طراحی گرافیک مخصوص طراحی لوگو و آرم‌ها، طراحی آیکون‌ها، طراحی ابزارهای گرافیکی و …، تصاویر برداری یا وکتور کاربرد دارند.

طراحی انواع لوگو از جمله پیکتوگرام، مونوگرام و تایپوگرافی نیز به صورت وکتور انجام می‌شوند. این نوع طراحی امکان چاپ با کیفیت و حرفه‌ای را برای صاحبان کسب و کار فراهم کرده است. به طوریکه طراحی تایپوگرافی به طور کامل با وکتور انجام می‌شود. چرا که با زوم کردن بر روی لوگو امکان دیده شدن گوشه‌های طرح و اعوجاج آن بیشتر است. برای همین حروف‌چینی و چاپ به وکتور توجه زیادی می‌شود. طراحی فونت بر اساس وکتور نیز معمول‌ترین کار گرافیست‌ها است. چرا که به راحتی می‌توان آن را به مقیاس‌های دیگر تبدیل کرد.

فرمت تصویر وکتور چیست؟

شما اگر یک فایل با فرمت وکتور را وارد نرم‌افزارهای برداری از جمله ایلوستریتور، فتوشاپ و کورل کنید، به لایه‌های تصویر دسترسی خواهید داشت. به راحتی می‌توانید آن را ویرایش کنید، تکه تکه کنید و بدون کم شدن کیفیت، خواسته‌های خود را بر روی آن اعمال کنید. نحوه شناسایی فایل وکتور نیز به کمک فرمت‌های زیر است:

• Ai: این پسوند را باید زیاد دیده باشید. بیشتر در طراحی گرافیکی لوگو به کار می‌رود. پسوندی که نماینده شرکت ادوبی است و نشان می‌دهد که از این محیط خروجی گرفته شده و برای نرم‌افزارهای ادوبی قابل استفاده ایمپورت کردن است.
• Eps: یکی دیگر از فرمت‌های فایل وکتور است. این فرمت را می‌توانید در محیط‌های فتوشاپ، ایلوستریتور و کورل دراو باز کنید. کدهای پست اسکریپت به کار رفته در فرمت eps از پایین آمدن کیفیت آن در فتوشاپ خودداری می‌کند.
• Svg: از فایل‌های وکتور با این پسوند در طراحی وب زیاد استفاده می‌شود. چرا که براساس XML است. مزیت این فرمت این است که شما می‌توانید تصاویر باکیفیت زیاد و کم حجم وارد سایت خود کنید که از سرعت سایت نیز کاسته نشود.
• PDF: مخفف عبارت PORTABLE DOCUMENT FORMAT است که به معنای سند قابل حمل است. آنچه در داخل این فایل‌ها قرار دارد بدون تغییر باقی می‌ماند و می‌توان آن را در نرم‌افزارهای ادوبی و برخی دیگر از نرم‌افزارها وارد کرد.

شما با هر نرم افزاری نمی‌توانید تصاویر وکتور ایجاد کنید. عموما فایل‌های حاوی این نوع تصاویر با پسوندهای  .eps و .ai ذخیره می‌شوند. اگر این فایل‌ها به شما تحویل داده شده است، از حذف کردن آن خودداری کنید. چرا که هر زمان به راحتی قابل ادیت و تغییر هستند. در اینجا تعدادی از معروف‌ترین و متداول‌ترین نرم افزارهای طراحی وکتور را برایتان آورده ایم:

• ایلاستریتور:

این یک نرم‌افزار گرافیکی بسیار قدرتمند از کمپانی ادوبی است. طراحان تصویرسازی و گرافیک بسیار از آن استفاده می‌کنند. برای ساخت تصویر و شکل‌های جدید گرافیکی بهترین گزینه است. این یک نرم افزار برداری است که تصاویر ایجاد شده در آن نیز خروجی وکتور خواهند داشت. طراحی کردن در اینجا به صورت لایه‌ای است.

• کورل دراو: 

یکی دیگر از نرم‌افزارهای قدرتمند گرافیکی که بر پایه وکتور است، کورل است. این نرم افزار برای طراحی و ویرایش عکس به کار می‌رود. طراحی وکتور، صفحه بندی حرفه‌ای، طراحی چند بعدی، طراحی فونت، طراحی سایت و … را می‌توان در نرم افزار کورل دراو انجام داد. بعد از ادوبی، کمپانی کورل، در دنیای طراحی گرافیک حرف اول را می‌زند. از جمله ویژ‌گی‌های این نرم‌افزار می‌توان به سازگاری با نسخه‌های مختلف ویندوز، مدل‌های از پیش طراحی شده، مدیریت پیشرفته، سازگار با سری آفیس مایکروسافت، پشتیبانی از 100 فرمت تصویری و کارا بودن برای طراحی بروشور، کاتالوگ، لوگو، پوستر و … اشاره کرد.

• یو آی دراو:

YouiDraw یک نارم‌افزار ساده و بسیار کاربردی است. قلموهای متعددی در اختیار طراحان قرار می‌گیرد که می‌توانند طرح‌های متفاوتی را در این برنامه ایجاد کنند.

• گراویت دیزاینر:

یکی دیگر از نرم افزارهای مشهور برای طراحی وکتور، gravit designer است. این نرم‌افزار را می‌توان بر روی تمامی پلتفرم‌ها از جمله وب به کار برد. ابزارهای کاملا پیشرفته و تخصصی برای طراحی وکتور از ویژگی‌های بارز آن است. یک داشبورد قدرتمند برای ویرایش عکس دارد.

• INKSCAPE:

در این نرم افزار نیز امکان ساخت وکتورهای گرافیکی وجود دارد. خروجی با پسوند SVG نیز از آن امکان پذیر است و در آن هم میشود تصویرسازی کرد و هم قابلیت ویرایش وجود دارد.

چگونه یک لوگو وکتور طراحی کنیم؟

طراحان گرافیست ایده‌های اولیه خود را به صورت اتود بر روی کاغذ یا تبلت‌های طراحی شروع کنند. اما ارائه فایل‌های نهایی باید در قالب نرم‌افزارهای روز دنیا باشد. برای طراحی لوگو بهتر است که از نرم‌افزارهای گرافیکی برداری استفاده کنیم. چرا که لوگو وکتور مزیت‌های خود را به دنبال دارد. از جمله اینکه صاحبان کسب و کار می‌توانند در تمام ابعاد و نیازمندی‌های تبلیغاتی از تصویر لوگو استفاده کنند بدون اینکه کیفیت آن حتی ذره‌ای کمتر شود. لوگویی که کوچک می‌شود و در طراحی کارت ویزیت به کار می‌رود و از طرفی بزرگ می‌شود و در بنرها و بیلبوردها جایگذاری می‌شود.

اگر می‌خواهید فایل وکتور را به پیکسل یا وستر تغییر دهید، فایل را در نرم‌افزار کورل دراو وارد کنید. در اینجا امکان تغییر فرمت وجود دارد. منوی BITMAP را انتخاب کنید و سپس بر روی گزینه CONVERT TO BITMAP کلیک کنید. حال برای شما پنجره‌ای باز می‌شود که در آن تنظیمات تصویر رستر، از جمله کیفیت آن، رنگ، تنظیم شفافیت و میزان نرمی لبه‌های تصویر را تعیین خواهید کرد.

• نحوه تبدیل تصویر رستر به وکتور

البته که فایل‌های وستر یا شطرنجی را نیز می‌توان به وکتور تبدیل کرد. بدین صورت که فایل را در یکی از نرم‌افزارهای فتوشاپ، کورل دراو یا وکتور مجیک وارد کنید. اگر کورل را به کار می‌برید، بعد از اینکه فایل را از قسمت IMPORT وارد کردید، آن را انتخاب کنید. عکس را که انتخاب کردید در نوار ویژگی‌ها گزینه‌ی Trace Bitmap را انتخاب کنید. حال بر روی گزینه quick trace کلیک کنید. فایل شما به وکتور تبدیل خواهد شد.

نکات پایانی

ما یکبار برای همیشه بحث بر سر تصاویر وکتور و تصاویر پیکسلی را یکسره کردیم. هر دوی این تصاویر ویژگی‌ها و مزایای خود را دارند. در حالت زندگی روزمره با تصاویر رستر یا پیکسلی زیاد سروکار دارید. تمام عکس‌هایی که با وسایل دیجیتال میگیریم در این دسته قرار می‌گیرند. اما وقتی وارد دنیای طراحی گرافیکی می‌شویم زمام قدرت در دست تصویر برداری قرار دارد. تصاویری که واحد تشکیل دهنده آنها نقطه‌هایی هستند که با روابط ریاضی با خط و منحنی به هم متصل می‌شوند. طراحان لوگو، فونت، آیکون، تصویر، کاراکتر و … باید به خوبی با نرم‌افزارهای طراحی وکتور و فرمت‌های مختلف آن آشنایی داشته باشند. که البته در بالا تمام این موارد به طور کامل ذکر شد.